Zemin Sıvılaşması Nedir? İyileştirme Yöntemleri Nelerdir?
Hemen paylaşınHepimizin de bildiği üzere ülkemizde deprem üretme potansiyeli yüksek faylar mevcut. Ancak odaklanmamız gereken asıl mesele fay hatları değil depremin insan yaşamına olan olumsuz etkilerini asgari düzeye indirmektir. Bu olumsuz etkilerin genellikle, yanlış zeminde yapılaşmadan ya da doğru zeminde yanlış yapılaşmadan kaynaklandığı görülmektedir.
Bu yazımızda zemin sıvılaşması nedir? yapılara etkileri nelerdir? Bu zeminler iyileştirilebilir mi? gibi konulara değineceğiz.
Zemin Sıvılaşması Nedir
Sıvılaşma kısaca, katı formdaki zeminin viskoz sıvı forma geçmesidir. Esasen zemin sıvılaşması, yeraltı su seviyesinin altında yer alan ve yüzeyden 20 m derinliğe kadar olan kohezyonsuz ya da düşük kohezyonlu zeminlerin deprem sarsıntısı altında, boşluk suyu basıncındaki artışa paralel kayma mukavemeti ve rijitliğindeki önemli oranda azalışı ifade eder.
Sıvılaşma Hangi Koşullarda Gerçekleşir?
Birçok faktörün bir araya gelmesiyle meydana gelebilir. Bunlardan en önemlisi kuşkusuz sıvılaşmaya müsait bir zeminin varlığıdır.Kum, çakıllı kum, siltli killi kum, plastik olmayan silt ve silt-kum karışımlarını sıvılaşabilen zeminlerdir. Bu tip zeminler, deprem sarsıntısı altında boşluk suyu basıncının artması ile sertliğini kaybedebilir ve sıvı gibi davranmaya başlayabilir. Böylece zeminin taşıma kapasitesi önemli oranda azalır ve netice olarak yapıların çökmesine, kaymasına veya göçmesine neden olur.
Aynı şekilde sel suları da dolaylı da olsa zemini viskoz sıvı olarak davranmaya itebilmektedir. Özellikle yağışlı bölgelerde sel sularının neden olduğu zemin sıvılaşması riski yüksektir. Suyun zemin içine nüfuz etmesi, zeminin kısmen veya tamamen doygun hale gelmesine ve yapısının bozmasına yol açabilir. Bu gibi durumlarda da taşıma kapasitesi olumsuz etkilenebilmektedir.
Sıvılaşma temel türü(radye,mütemadi) veya yapım tekniği ile ilgili değildir. Deprem ve çevresel faktörler bir nevi katalizör görevi görerek sıvılaşmaya neden olurlar. Sıvılaşmanın ana faktörlerine baktığımızda karşımıza su ve zemin özellikleri çıkmaktadır.
Her ne olursa olsun su ile başa çıkmamız mümkün değil.Hani atasözümüz de vardır. Su akar yolunu bulur… Bu sebeple yapılaşmada doğru zeminler seçmeliyiz. Meyilli yamaçlarda,göl kenarlarında,taşkın düzlüklerinde veya sulu ovalarda yapılaşmak yerine kayalık zeminleri tercih etmeliyiz.
Kayalık zeminlerde sıvılaşma olmaz.
Zemin İyileştirme Yöntemleri
Arsa değerinin yüksek olması sebebiyle riskli zeminlerde de yapılaşma tercih edilmektedir. Ancak bunun için inşaat öncesi uygun iyileştirme yöntemleri ile risklerin bertaraf edilmesi önemlidir. Diğer taraftan, sıvılaşma potansiyeli olan bir yerde her ne olursa olsun inşaat yapılması oldukça risklidir.
Zeminden doğan riskleri bertaraf etmek için bazı yöntemler bulunmaktadır. Bu yöntemlerin nihai hedefleri arasında;zeminin taşıma gücünü arttırmak,boşluk oranını ve geçirgenliği azaltmak yer almaktadır.
Ülkemizde yaygın kullanılan bazı iyileştirme yöntemleri şunlardır:
- Fore-Mini-Mikro Kazık
- Jet Grouting
- Derin karıştıma (Deep Mixing)
Yukarıdaki yöntemler dışında farklı birçok yöntem bulunmaktadır. Bu yöntemler,zeminin özelliklerine, yapıların özelliklerine ve bölgenin deprem potansiyeline bağlı olarak seçilmelidir.
* İş bu yazımızda herkesin anlayabileceği seviyede genel bilgi verilmesi amaçlanmıştır. Uygulama öncesi ve sonrasında konunun uzmanlarına danışılması gerekmektedir.
Fore -Mini-Mikro Kazık
Bu yöntemler prensip olarak uygulamada birbirine benzemesine rağmen delginin çapı ve/veya taşıma güçleri farklıdır.Kazık imalatlarında asıl amacı; sıvılaşan zeminin altındaki sağlam zemine ulaşmak ve bir bağlantı kurmak olarak söyleyebiliriz.İmalatlar sonrası performans ölçüm deneyleri de mutlaka yapılmalıdır.
Fore kazık aşamaları(özet);
– Foraj makinesi ile projede öngörülen derinlikte ve çapta(genellikle 65-80-100-120 cm) dairesel bir delgi işlemi yapılır.
– Hazırlanan demir donatı pas payları eklenerek kuyunun içine yerleştirilir. Bu işlem özel kılıf ile yapılırsa daha iyi sonuç alınır.
– Hazır beton dökümü ile süreç son bulur.
Yeraltı su seviyesinin yüksek olduğu yerlerde kazıklar boş çıkabilir. Bu gibi durumlarda donatı indirildikten sonra beton yerine kuyuya mıcır dökülür ve enjeksiyon hortumu ile aşağıdan yukarıya çimento şerbeti basılarak suyun yukarı çıkması yerini şerbetin alması sağlanır.
Mini kazık;fore kazığa kıyasla çap ve taşıma kapasiteleri bakımından daha düşük bir iyileştirme yöntemidir. Fore kazığa göre daha ekonomik olan bu yöntem yapım yöntemi bakımından genel itibariyle aynıdır.
Genellikle kazı derinliğinin yüksek olduğu projelerde tercih edilen mikro kazıklar, <30cm’den küçük çapta imal edilir.Delgi işlemi sonrası çelik donatı yerleştirilir ve çimento enjeksiyonu yapılır yada enjesiyon sonrası da donatı yerleştirilebilir.Diğer yöntemlere göre daha az çevreye rahatsızlık verici olduğundan,mevcut binanın bodrum katlarında bile uygulanabilir.Mikro kazığın diğer kazıklara göre daha ekonomik bir yöntem olduğunu söyleyebiliriz.
Jet Grouting
Sıvılaşabilen zeminlerde uygulamada sıkça kullanılan yöntemlerde biri de, jet grout imalatıdır.
Aşamaları:
– Projede öngörülen çapta ve derinlikte delgi imalatı yapılır.
– Ardından delgi işlemini yapan matkabın uç kısmından yüksek basınçlı çimento enjekte edilir.
– Yüksek basınçlı çimento,zemini yırtarak boşlukları doldurur
– Delgi sisteminin dairesel bir hareket yapmasından dolayı kolon benzeri bir yapı oluşur.
Derin karıştıma (Deep Mixing)
Bu yöntem uygulama bakımından jet grout yöntemine benzemektedir.Özetle; istenilen derinliğe kadar delgi yapıldıktan sonra zeminin bağlayıcı maddeler(çimento,kireç)ile yerinde karıştırılmasından ibarettir.Bunun için yüksek torklu makineler seçilmelidir.
İhale Akademi Eğitimleri (Online)
1) Kamu İhale , E-Teklif, Metraj ve Yaklaşık Maliyet Kursu
Kursumuzda gerçek bir proje üzerinden uygulamalı; ihale dosyası inceleme, ayrıntılı metraj çıkarma, yaklaşık maliyet tespiti ve/veya ihalelere teklif hazırlama gibi konuları öğrenebilirsiniz. Ayrıca Kamu İhale Mevzuatı hakkında baştan sona detaylı bilgiler edinip yetkinliğinizi arttırabilirsiniz.
⇒Eğitime kaydolup hemen başlamak için tıklayın
2) Yapım İhaleleri Sözleşme Uygulamaları Eğitimi
Kursumuzda Gerçek bir proje üzerinden uygulamalı olarak; yapım ihalelerinde sözleşme ve sonrasında karşınıza çıkabilecek hakediş, fiyat farkı, revize birim fiyat, iş programı, mukayeseli maliyet vb.tüm konular anlatılmakta.
⇒Eğitime kaydolup hemen başlamak için tıklayın
3) Yeni Birim Fiyat Tesbiti ve Uygulamaları Eğitimi
Kursumuzda uygulamalı olarak ; yapım İşlerinde Sözleşme ve/veya İhale Kapsamında Fiyatı Bulunmayan İş Kalemlerine ait; Yeni Birim Fiyat Analizi , Özel ve Paçal Birim Fiyat Analizi oluşturmayı, oluşturulan bu analizlerin fiyatlarını tespit etmeyi, mevzuat ve/veya kurum/yargı kararları doğrultusunda öğrenebilirsiniz.
⇒ Eğitime kaydolup hemen başlamak için tıklayın
4) Yeni! Şikayet ve İtirazen Şikayet Mevzuatı Eğitimi
Kursumuzda İhalelerde dava öncesi zorunlu idari başvuru yollarından olan; şikayet ve/veya itirazen şikayet başvurularının usul ve esasları anlatılmaktadır.
⇒ Eğitime kaydolup hemen başlamak için tıklayın
İhale Akademi olarak ülkemizin gelişmesi ve rekabet eşitliğinin sağlanması amacıyla, eğitimlerimizi olabilecek en düşük fiyattan sizlere sunuyor, faydalı olmasını temenni ediyoruz.
