Hemen paylaşın
Kamu İhalelerinde Temel İlkeler- (İhaleuzmanı kaleminden)
ÖNSÖZ
4734 Sayılı Kanun’un amacının gerçekleştirmek ve kusursuz bir şekilde işlerliğini sağlamak amacıyla, Kanun’un 5.maddesinde temel ilkeler belirlenmiştir.
Uygulayıcıların birazdan bahsedeceğimiz ilkelere yani bir nevi ihale hukukunun baz değerlerine uygun hareket etmesi, ihale sürecinin sağlıklı işleyişi açısından önem arz eder. Aksi durumlar, 4734 Sayılı Kanun’un yayımı gerekçelerine de ters düşecektir.
[ads]
KAMU İHALELERİNDE TEMEL İLKELER
Saydamlık
Kelime anlamı açısından bilginin görünür ve/veya ulaşılabilir olduğu durum olarak ifade edebiliriz. Kamu ihaleleri açısından saydamlığa örnekler;
- İhaleyle alakalı bilgi ve belgelerin ve yeterlilik kriterlerinin herkese açık veya erişilebilir olması
- İhaleler isteklilerin huzurunda yapılmalı ve sonuçları gerekçeli olarak kendilerine bildirilmesi olarak sayılabilir.
Rekabet Ortamının Oluşması
Gerekli şartları sağlayan her isteklinin ihalelere özgürce katılması, kamu ihtiyacının karşılanması noktasında yarışabilmesi gerekmektedir. Bu da ancak rekabet ortamının oluşmasıyla mümkün olabilir. Diğer bir yandan bu ortamla; bir nevi kamu yararı da gözetilmekte böylece kaynakların etkin ve verimli kullanılması düşünülmektedir. Ayrıca bu ortam, devlet ve özel sektöre arasında güveni sağlayarak, sürdürülebilir rekabetin de önünü açacaktır.
Eşit Muamele İlkesi
Bir önceki ilkemizle doğrudan ilişkili olan eşit muamele ilkesi, ihaleye katılanlar arasında eşitliği ifade eder. Tekliflerin alınmasından ihalenin sonuca bağlanması sürecinde tüm isteklilere eşit imkan verilmesi ve kimseye iltimas geçilmemesi gerekmektedir. Diğer bir yandan Kurum, kendisine yapılan itirazen şikayet başvurularında esas incelemesinin dışında, idarece eşit muamele ilkesinin ihlal edilip edilmediğini de resen sorgulamalıdır.
Bu kuralın istisnası yerli-yabancı istekli ayrımında görülebilmektedir. Örneğin; bazı ihalelerde yerli isteklilere fiyat avantajı sağlanabileceği gibi, bazı ihalelerde yabancı isteklilerin katılımını sınırlanabilir.
İhale ve Mühendislik Eğitimlerimiz (online)
1) Yeni! Şikayet ve İtirazen Şikayet Mevzuatı Eğitimi
⇒ Detaylı Bilgi ve Kayıt için tıklayın
1) Kamu İhale , E-Teklif, Metraj ve Yaklaşık Maliyet Kursu
⇒ Detaylı Bilgi ve Kayıt için tıklayın
2) Yapım İhaleleri Sözleşme Uygulamaları Eğitimi
⇒ Detaylı Bilgi ve Kayıt için tıklayın
3) Yeni Birim Fiyat Tesbiti ve Uygulamaları Eğitimi
⇒ Detaylı Bilgi ve Kayıt için tıklayın
Güvenirlik ve Gizlilik İlkesi
İsteklilerin, idarenin iş ve işlemlerini mevzuata uygun bir şekilde yapacağını bilmesi, idareye duydukları güveni arttırır. Böylece ihaleye katılım artar, katılım artınca rekabet ortamı oluşur ve en nihayetinde bu durum ihtiyacın temin edilmesi açısından kamunun yararına sebep olur.
Gizlilik ilkesinin saydamlık ilkesine aykırı olduğu düşünülebilir. Ancak, bu durum belli durumlarla geçerli olmak üzeredir. En bariz örnek olarak; yaklaşık maliyetin isteklilere açıklanmaması, gizli tutulmasıdır. Aynı zamanda bu ilke, eşit muamele ve rekabet ilkesine de uyum gösterdiği açıktır. Çünkü bu bilgiler, İhale süreciyle alakası olmayan hiçbir kişi ile paylaşılmamaktadır.
Kamuoyu Denetimi İlkesi
Kelime anlamı olarak kamuoyu, halkın benimsemiş olduğu ve halkı tamamen ilgilendiren ortak görüşe verilen isimdir. Dolayısıyla ihale süreçlerinin, idarelerce gizlilik ilkesince saklanması gereken hususlar harici; şeffaf olunması, basın-yayın organlarının kamuoyunu bilgilendirme taleplerinin karşılanması ve bilgiye erişimin açılması vb. bu ilke kapsamında görülmektedir.
İhtiyacın Uygun Şartlarla ve Zamanda Karşılanması İlkesi
Bu ilkede en kaliteli mal veya hizmetin en uygun fiyatla alınarak karşılanması, ihtiyacın bu şekilde karşılanması için uygun zamanda ihale edilmesi gerektiği düşüncesi hakimdir. Böylece, bir sonraki ilkede bahsedeceğimiz kaynakların verimli kullanılması da sağlanmış olacaktır.
Kaynakların Verimli ve Etkin Kullanımı
Bu ilkenin rekabet ilkesiyle yakından ilgisi olduğunu belirtmiştik. Aynı zamanda eşit muamele ilkesiyle de alakalı olan bu ilkenin amacı; harcanacak kamu kaynağının en uygun ve verimli bir şekilde harcanmasıdır.
[ads]Mal alımı, Hizmet alımı ve Yapım işlerinin Birbirinden Bağımsız İhale Edilmesi
4734 sayılı Kanun’un 5.maddesine göre; söz konusu işlerin beraber ihale edilmesi, aralarında kabul edilebilir doğal bir bağlantının varlığına bağlıdır. Her isteklinin uzmanlık alanı farklıdır dolayısıyla teklif vereceği alanlar da farklı olacaktır. Eğer aynı ihale içinde farklı alanlarda teklif istenirse; uzmanlığı harici alanlarda başka kaynaklardan teklif alacak ve ona göre ihaleye teklif verecektir. Böylece ihaleye teklif ettiği toplam bedel artacak ve haliyle kamu kaynakları verimsiz kullanılacaktır. İşte bu ilkenin ile amaçlanan budur diyebiliriz.
Ödeneği Olmayan İşlerin İhale Edilemeyeceği İlkesi
Bu maddeyi paranız yoksa ihtiyacınız için ihale yapmayın olarak düşünmeyin. Bu ilkede amaçlanan husus, ödeneğin bütçede kağıt üzerinde dahi olsa tahsis edilmiş olmasıdır. Nakit değerler daha sonra gelebilir veya ödenek kısım kısım serbest bırakılabilir olarak değerlendirilebilir. Önemli olan ihale konusu iş için ayrılan toplam bütçe yani ödenektir.
İhtiyacın kısımlara bölünmezliği İlkesi
Kamu İhale Kanunu 5.maddesinde; ”… Eşik değerlerin altında kalmak amacıyla mal veya hizmet alımları ile yapım işleri kısımlara bölünemez…” olarak belirtilen ilkedir. İdare eşik değerin altındaki ihalelere yabancı isteklilerin katılımını sınırlayabilir. Bu kural ile, planlanan bir ihtiyacın bölünerek eşik değerin altında kalmasına engel olunması ve dolayısıyla yabancı isteklilerin hakların korunması amaçlanmaktadır.
Temel İhale Usullerinin Önceliği
Bu ilkede, açık ihale usulü ve belli istekliler arasında ihale usulünün temel usuller olduğu, diğer ihale usulleri Kanunda belirtilen özel hallerde kullanılabileceği belirtilmektedir.
ÇED Raporu Zorunluluğu
Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED), gerçekleştirilmesi planlanan projelerin çevreye olabilecek olumlu ve olumsuz etkilerinin belirlenmesinde, olumsuz yöndeki etkilerin önlenmesi ya da çevreye zarar vermeyecek ölçüde en aza indirilmesi için alınacak önlemlerin, seçilen yer ile teknoloji alternatiflerinin belirlenerek değerlendirilmesinde ve projelerin uygulanmasının izlenmesi ve kontrolünde sürdürülecek çalışmalar bütünü olarak ifade edilmektedir.
Bu ilke ile hayata geçirilemeyecek projelere gereksiz yatırımlar yapılmaması amaçlanmaktadır. Bu nedenle ÇED raporu gerekli olan işlerde ihaleye çıkılabilmesi için ÇED olumlu belgesinin alınmış olması zorunludur. İstisna olarak, doğal afetlere bağlı olarak acilen ihale edilecek yapım işlerinde ÇED raporu aranmamaktadır.
1 thought on “Kamu İhalelerinde Temel İlkeler- (İhaleuzmanı kaleminden)”