MÜCBİR SEBEP COVİD-19 VE KAMU İHALELERİ (AYRINTI İNCELEME)

Covid-19 ve Kamu İhalelerinde Mücbir Sebep Olarak Kabul Edilmesi

Bilindiği üzere COVID-19 virüsü tüm dünyayı hem sosyal yaşam hemde ekonomik yaşam olarak derinden etkilemiştir. Bu küresel salgını en az kayıpla atlatmamız için tüm otoritelerimiz ellerinden gelen tedbirleri almış ve hala almaya devam etmektedir. Kişisel sağlığımız, çevremiz ve ülkemiz için kendi tedbirlerimizi kendi içimizde oluşturup sıkı bir şekilde uygulamalıyız.

Son zamanlarda tartışmaya açık olan kamu ihalelerinde mücbir sebep olarak Covid-19 Salgınının kabul edilip; Süre uzatımı , sözleşme feshi gibi konuları bir de biz değerlendirmek istedik.

Bu kapsamda yapılan icraatlar

Organizasyonların Ertelenmesi ile alakalı 2020/3 Sayı numaralı CUMHURBAŞKANLIĞI GENELGESİ yayınlanmıştır.(İlgili genelgeye ulaşmak için tıklayın). Bu genelge ile kapalı ortamdaki tüm etkinlikler nisan sonuna kadar ertelenmiştir.

COVID-19 Kapsamında Kamu Çalışanlarına Yönelik İlave Tedbirler 2020/4 Sayı numaralı CUMHURBAŞKANLIĞI GENELGESİ (İlgili genelgeye ulaşmak için tıklayın) yayınlanarak uzaktan çalışma , dönüşümlü çalışma ve esnek çalışma yöntemleriyle kamu personelini asgari düzeyde tutmaya çalışılmıştır. Bu kapsamda birçok idari yönetici tarafından çalışanlara idari izin verilmiştir. Ancak bir yandan da devlet işlerinin kesinlikle aksamaya uğratılmadan yürütülmesi gerektiği belirtilmiştir.

24.03.2020 tarihinde Hazine ve Maliye Bakanlığı (Gelir İdaresi Başkanlığı)’ndan VERGİ USUL KANUNU GENEL TEBLİĞİ (SIRA NO: 518) yayınlanmıştır.(İlgili genelgeye ulaşmak için tıklayın)

-Bu genelgede;

Ticari, zirai ve mesleki kazanç yönünden gelir vergisi mükellefiyeti bulunan veya salgından doğrudan etkilenen ya da İçişleri Bakanlığınca alınan tedbirler kapsamında geçici süreliğine faaliyetlerine ara verilmesine karar verilen işyerlerinin bulunduğu sektörlerde faaliyette bulunan mükellefler itibarıyla mücbir sebep hali ilan edilmesi

MADDE 3 – (1) 213 sayılı Kanunun 15 inci maddesinin Hazine ve Maliye Bakanlığına verdiği yetkiye istinaden;

a) Ticari, zirai ve mesleki kazanç yönünden gelir vergisi mükellefiyeti bulunan mükelleflerin,

b) Koronavirüs salgınından doğrudan etkilenen ve ana faaliyet alanı itibarıyla; alışveriş merkezleri dahil perakende, sağlık hizmetleri, mobilya imalatı, demir çelik ve metal sanayii, madencilik ve taş ocakçılığı, bina inşaat hizmetleri, endüstriyel mutfak imalatı, otomotiv imalatı ve ticareti ile otomotiv sanayii için parça ve aksesuar imalatı, araç kiralama, depolama faaliyetleri dahil lojistik ve ulaşım, sinema ve tiyatro gibi sanatsal hizmetler, matbaacılık dahil kitap, gazete, dergi ve benzeri basılı ürünlerin yayımcılık faaliyetleri, tur operatörleri ve seyahat acenteleri dahil konaklama faaliyetleri, lokanta, kıraathane dahil yiyecek ve içecek hizmetleri, tekstil ve konfeksiyon imalatı ve ticareti ile halkla ilişkiler dahil etkinlik ve organizasyon hizmetleri sektörlerinde faaliyette bulunan mükelleflerin,

c) Ana faaliyet alanı itibarıyla İçişleri Bakanlığınca alınan tedbirler kapsamında geçici süreliğine faaliyetlerine ara verilmesine karar verilen işyerlerinin bulunduğu sektörlerde faaliyette bulunan mükelleflerin,

1/4/2020 ila 30/6/2020 (bu tarihler dâhil) tarihleri arasında mücbir sebep halinde olduğunun kabul edilmesi uygun bulunmuştur.

**Bu Tebliğden de anlaşılacağı üzere vergisel ödev ve yükümlülüklerin uygulanmasında 1/4/2020 ila 30/6/2020 (bu tarihler dâhil) tarihleri arası koronavirüs mücbir sebep olarak kabul edilmiştir.

65 Yaş Üstü Kişiler

65 yaş ve üstünde olması veya kronik rahatsızlığı bulunması nedeniyle sokağa çıkma yasağı kapsamına giren mükellefler ve meslek mensupları ile beyanname/bildirimleri bu meslek mensuplarınca verilenler itibarıyla mücbir sebep hali ilan edilmesi

MADDE 5 – (1) İçişleri Bakanlığınca alınan tedbirler uyarınca 65 yaş ve üstünde olması veya kronik rahatsızlığı bulunması nedeniyle sokağa çıkma yasağı kapsamına giren mükellefler ve meslek mensupları ile bu Tebliğin yayımlandığı tarih itibarıyla geçerli olan “Aracılık ve Sorumluluk Sözleşmesi” uyarınca beyanname/bildirimleri bu meslek mensuplarınca verilenlerin 22/3/2020 ila sokağa çıkma yasağının sona ereceği tarih (bu tarihler dâhil) arasında mücbir sebep halinde olduğunun kabul edilmesi uygun bulunmuştur.

*Bu maddelerden de anlaşılacağı üzere belirtilen sektörlerde ve 65 yaş üstü sokağa çıkma yasağı olan kişiler ile kronik rahatsızlığı olanlar (belgelendirilmek şartıyla) mücbir sebep olarak belirtilen tarihlerde vergi ödevlerinden muaf tutulmuşlardır.

Kamu İhaleleri Kapsamında Mücbir Sebep

4735 Sayılı Kamu ihale Sözleşmeleri Kanunu Madde 10’da mücbir sebep halleri belirlenmiştir.

Mücbir sebep olarak kabul edilebilecek haller

Doğal afetler.
Kanuni grev.
Genel salgın hastalık.
Kısmî veya genel seferberlik ilânı.
Gerektiğinde Kurum tarafından belirlenecek benzeri diğer haller

Süre uzatımı verilmesi, sözleşmenin feshi gibi durumlar da dahil olmak üzere, idare tarafından yukarıda belirtilen hallerin mücbir sebep olarak kabul edilebilmesi için; yükleniciden kaynaklanan bir kusurdan ileri gelmemiş olması, taahhüdün yerine getirilmesine engel nitelikte olması, yüklenicinin bu engeli ortadan kaldırmaya gücünün yetmemiş bulunması, mücbir sebebin meydana geldiği tarihi izleyen yirmi gün içinde yüklenicinin idareye yazılı olarak bildirimde bulunması ve yetkili merciler tarafından belgelendirilmesi zorunludur.

Sözleşme Feshi ve Süre Uzatımı Halleri

1-yükleniciden kaynaklanan bir kusurdan ileri gelmemiş olması

2-taahhüdün yerine getirilmesine engel nitelikte olması

3-yüklenicinin bu engeli ortadan kaldırmaya gücünün yetmemiş bulunması

4-mücbir sebebin meydana geldiği tarihi izleyen yirmi gün içinde yüklenicinin idareye yazılı olarak bildirimde bulunması

5-yetkili merciler tarafından belgelendirilmesi zorunlu tutulmuştur.

* Yukardaki maddeler aynı anda geçerli olması şartıyla mücbir sebep hali olarak değerlendirileceği kanun kapsamına alınmıştır.

Konuyla ilgili Kamu ihale kurumu da duyuru yayınlamıştır. İlgili duyuru yazımıza https://www.ihaleuzmani.net/covid-19-tedbirleri-hakkinda-ekap-duyurusu/ulaşabilirsiniz.

Sonuç

Covid-19 Tüm yetkili otoritelerce MÜCBİR SEBEP hali sayılmış ve etkilenen sektörler yayınlanmıştır.
Tüm etkinlik ve toplantılar ertelenmiş, kamu çalışanlarına esneklikler sağlanmıştır
Vergisel ödev ve yükümlülükler belirtilen tarihler arasında mücbir sebep sayıldığından , ertelenmiştir.
Kamu ihale kurumu idarelere; e-ihale yaygınlaştırmalarını ve çalışmalarını bu yönde yapmalarını istemiştir
Bu ve bunun gibi birçok sosyal,ekonomik ve ticari önlemler alınmış ve alınmaya devam etmektedir.

SALGININ MÜCBİR SEBEP OLARAK DEĞERLENDİRİLMESİ HAKKINDA YORUMUMUZ

Yukarıda bahsettiğimiz tüm bilgiler ışığında aslında genel bir seferberlik hali ilan edilmiştir . Ancak kamu ihale süreçlerinin bu seferberlik hali içinde ayrı bir boyutu daha vardır. Ülkemizin ekonomik belkemiğini oluşturan ihalelerimiz oldukça önemlidir. Nitekim devlet işlerinin tamamen durmasının bir felaket olacağı gibi , ihale ve sözleşme uygulama süreçlerinin de devamlılığı elzemdir. Vergi yükümlülükleri bakımından bile etkilenen sektörlerde 1/4/2020 ila 30/6/2020 (bu tarihler dâhil) tarihleri arasında mücbir sebep halinde olduğunun kabul edilmesi uygun bulunmuş ve vergi yükümlülükleri ertelenmiştir. Burada dikkat edilmesi gereken husus salgın halinin sizin yaptığınız iş ve sektörü doğrudan veya dolaylı yoldan etkilemesidir. Ayrıca 4735 sayılı kanunda mücbir sebep hallerinin varlığı halinde idareye 20 gün içinde yazılı başvuru şartı belirtilmiştir. Yani kısacası mücbir sebep ile süre uzatımı ve sözleşmenin feshi için idareye durumunuzu yazılı olarak aktarmanız ve idarenin de bu sebeplerinizi uygun bulması gerekmektedir. Aksi takdirde sözleşme yükümlülükleriniz devam edecektir.

Bu durumda karar merci idarelerdir.

İdarelerin, yüklenicinin talep etmesi halinde ve işin etkilenme durumuna paralel süre uzatımı kararı vermesinin yerinde olacağı kanaatindeyiz. Sonraki süreçlerde ise durumun vehametine göre sözleşme karşılıklı fesh edilmeli ve yüklenicinin hesabı genel hükümlere göre tasviye edilmelidir…